کد مطلب:88704 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:296
ترجمه: نفس او در سختی، و مردم از او در آسایشند، نفس خود را برای آخرت خویش به تعب افكنده و مردم را از خود در راحتی قرار می دهد. شرح: پرهیزگار وقتی ببیند مردم مشكل دارند، خود را به زحمت می اندازد و چه بسا بی خوابی را بر خود تحمل می كند تا مشكل آنها را حل كند، چنان عمل كرده كه وقتی مردم دچار مشكلی می شوند، خود به سوی او می آیند و گوئی او باز كننده ی گره و حلال مشكلات است، دائما به دنبال كارهای مردم است، تا مردم راحت باشند، گرچه خود ناراحت باشد، ولی این ناراحتی نه به خاطر امور دنیوی و وجهه پیدا كردن است، بلكه برای خدا و توشه برگرفتن برای آخرت است. [صفحه 590] او به بقاء می اندیشد و بقاء در آخرت است. بینش و اندیشه ی او چنین عملی را به او توصیه می كند، زیرا بینش او بینشی توحیدی است كه خدمت به خلق را بعد از عبادت خالق افضل چیزها می شمارد. در روایتی از امام عسكری (ع) رسیده كه دو خصلت است كه بالای آن چیزی نیست. یكی ایمان به خداوند و دومی نفع رساندن به برادران دینی و انسانی (خصلتان لیس فوقهما شی ء الایمان بالله و نفع الاخوان). پرهیزگار می داند نفس او امر كننده به پلیدیهاست (اماره به سوء) و دشمنی شناخته شده است و از این رو توجه به خواهشهای آن نمی كند، تا به سختی افتد، سختی او مایه ی راحتی مردم و راحتی او مایه ی ناراحتی مردم است، او ظلم به احدی نمی كند و جز آسایش خلق به چیزی نمی اندیشد. از امام صادق (ع) روایت شده كه از پدران خود نقل كردند، در وصیت و سفارش نبی اكرم به علی (ع) است كه فرمودند: «یا علی افضل الجهاد من اصبح لا یهم بظلم احد، ای علی با فضیلت ترین جهاد این است كه فرد صبح كند و اهتمام به ظلم احدی نداشته باشد.» نظر پرهیزگاران به آخرت است زیرا آن سرای باقی و محل استقرار ابدی است (و ان الاخره هی دار القرار)[1] و هر عاقلی خانه ی اقامت خود را آباد می كند، نه منزلگاه های میان راه را، مولی علی (ع) می فرمایند: «من عمر دار اقامته فهو العاقل، كسی كه خانه ی اقامتی خود را بنا كند و آباد سازد، او عاقل است».[2]. در جای دیگر می فرمایند: «انك مخلوق للاخره فاعمل لها، انك لم تخلق للدنیا فاز هدفیها، تو ای انسان، برای آخرت آفریده شده ای، (تا آنجا سكونت كنی) پس برای آنجا عمل انجام بده و برای دنیا و سكونت در آن آفریده نشده ای، پس در [صفحه 591] آن زاهد باش و برای آن كار مكن (هدف را آخرت قرار بده!)[3] » آری به فرموده مولی علی (ع) هر كس همت خود را برای آخرت قرار داد، به آرزوی خود رسید (من جعل كل همه لاخرته ظفر بالمامول) و هر كس برای دنیا و به قصد دنیا فعالیت كرد دچار خسارت شد.[4]. مرحوم الهی، در ذیل (نفسه منه فی عناء و الناس منه فی راحه) چنین گوید: به خلق آسایش آرد خویش را رنج تو نیز ایجان چو مردان وفا كیش (الهی) جهد كن تا می توانی و در ذیل (اتعب نفسه لاخرته) گوید: كشد رنج سفر آن جان آگاه تن آسائی رها كرد آن دل آزاد فرو ماندن به چاه تن پرستی دو روزی رنج بر در دانش و دین سفر گاهیست گیتی، باش هشیار ترا رنج سفر گر باشدت هوش نماند رنج و ماند شادمانی و در ذیل (و اراح الناس من نفسه) گوید: ز رنج آرد به راحت مردمان را همه راحت بود بر خلق بی رنج بكوش ای جان كه بر بیگانه و خویش [صفحه 592] چو بتوان شد دوای دردمندان به رنج مردم ار خورسند گردی و اگر خوشنودی از آسایش خلق ز من بنیوش و جای بد، نكوئی [صفحه 593]
(نفسه منه فی عناء و الناس منه فی راحه اتعب نفسه لاخرته و اراح الناس من نفسه)
كه جوید در خراب خویشتن گنج
جهان را نوش باش و خویش را نیش
كه مردم را به آسایش رسانی
كه یابد ملك جاویدان در این راه
كه آساید در اقلیم روان شاد
روان را جاودان دارد به پستی
پرستش كن وصال دوست بگزین
كز اینجا رفت باید تا بر یار
به منزل چون رسی گردد فراموش
در آن دولت سرای جاودانی
نشاند فتنه ی دور زمان را
وجودش خلق را شادیست چون گنج
وجودت نوش شاید بود نی نیش
نشاید گشت درد مستمندان
به زنجیر ستم پابند گردی
تو را آسیب دوران نفشرد حلق
به كار خلق كن گر پاك خوئی
صفحه 590، 591، 592، 593.